Tijdens een stevige boswandeling in mijn “nieuwe woonomgeving” rolde ik van de ene in de ander verbazing, ik kwam een afrastering tegen waarop een bord stond “Verboten Eintritt” en mijn nieuwschierigheid was gewekt (altijd bij het woord verboden) en plots zag een kleine ingang, waar ik en mijn mede-wandelaars doorheen gekropen zijn, wat ik toen zag, had ik niet verwacht en overtrof mijn “stoutste”verwachtingen, van wat ik daar zou vinden!
Gebouwen, gebouwen en nog eens gebouwen, voor een groot gedeelte intact, zelfs borden, die verraden dat het weleens te maken zou kunnen hebben met het NAZI verleden van Duitsland.
Toen ik weer thuiskwam, ben ik direct op het internet gaan zoeken en daar werd mij alles plotseling alles duidelijk, wat het was, nog steeds een mysterie voor mij, dat het er nog staat, maar naarmate ik hier langer woon, ben ik tot de conclusie gekomen, dat in Duitsland, de verlaten gebouwen, huizen etc, gewoon blijven staan, net zolang totdat ze instoren, bizar, wat je hier allemaal kunt vinden!
Hieronder een gedetailleerd verslag wat ik vertaald heb.
Aan de oostelijke rand van het Harz gebergte bevinden zich op een oppervlakte van ongeveer 120 hectare, de overblijfselen van Allendorf, Lichtenau, Krümmel en Elsnig de vijfde grootste TNT-explosievenfabriek van het 3de Rijk.
Onmiddellijk na hun machtsovername in 1933 maakten de nazi’s plannen voor explosievenfabrieken in het Duitse Rijk. Het bosgebied in de Harz werd verworven door Montan GmbH, een coverbedrijf van het ” Heereswaffenamts”. Net als de andere munitiefabrieken, werd de fabriek ontworpen als een slaapfabriek en vanaf 1935 door het bedrijf Grün & Bilfinger gebouwd voor het gebruik van chemische producten (recyclingchemie). De voltooiing vond plaats in 1938. De fabriekscode gegeven aan “Werk Tanne” – werd in juni 1939, drie maanden vóór het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog, in gebruik genomen!
Voordat je werk Tanne betreed, is er een klein kerkhof waar Russische krijgsgevangen worden herdacht. Bij wat genoemd wordt “Pfauenteich” is de zogenaamde “Russische begraafplaats”. Hier werden Russische dwangarbeiders en hun familieleden “begraven”, die werden gedood bij ongelukken en tijdens de Amerikaanse bomaanval op 7 oktober 1944 of gevangenen die stierven aan uitputting als gevolg van gebrek aan voedsel. Na de oorlog werd het plein omgetoverd tot een monument. Er is nog een begraafplaats verder op in het dorp op de lokale begraafplaats. Hier werden Duitse slachtoffers van het zware ontploffingsongeval van juni 1940 begraven.
Sommige namen van de omgekomen dwangarbeiders:
Ivaneshchenko, Grigorye 24.5.1905-28.11.1942
Kostov, Iwan 4.1.1917 – 19.12.1942
Tschernota, Alexander 19.7.1919 – 15.1.1943
Jarov, Semyon 14.9.1911 – 8.2.1943
Markin, Philipp 6.5.1906 -17.1.1943
Demiov, Aktin 8.9.1906 – 5.3.1942
Malcev, Iwan 19.8.1922 – 4.9.1942
Efremov, Nikolay 29.6.1922 – 2.12.42
Elizarov, Nikolay 6.5.1917 – 14.9.1942
Biserov, Nikolay 15.7.1905 – 25.9.1942
Martschuch, Aleksey 17.4.1906 – 29.9.1942
Podkovij, Nikita 5.5.1903 – 13.10.1942
Finachin, Jacob 7.2.1915 – 20.10.1942
Gorenko, Mikhail 15.9.1905 – 22.10.1942
Khrapecrov, Fyodor 10.7.1919 – 24.10.1942
Korockov, Konstantin 11.7.1912 – 14.11.1942
Lasarev, Aleksey 7.5.1904 – 17.11.1942
Gebouwen / productiehallen
De 214 gebouwen zijn gebouwd, om veiligheidsredenen, op grote afstand van elkaar. Afstanden tot 50 meter werden gerealiseerd voor processen in de gebouwen, die bijzonder kwetsbaar waren voor explosie, wat ook resulteeret in het immens grote fabrieksterrein. De losse verstrooiing van het gebouw in het gebied moest ook de vindplaats, voor de gealieerde, als industriële fabriek bemoeilijken.
Voor de productiehallen werd eerst een 5 meter hoog betonnen skelet met één verdieping gemaakt van geprefabriceerde bouwelementen op de fundering gemaakt. Het plafond van de hallen was ontworpen als betonnen, slagvaste platte daken. De compartimenten tussen de betonnen delen werden gemetseld na voltooiing van de installatie van de productiefaciliteiten met bakstenen of lichtgewicht bakstenen of kregen hun wanden, deuren en ramen. Bij een explosieongeval kon de detonatiedruk via deze “afblaasmuren” ontsnappen doordat de wanden naar buiten zouden barsten, zonder dat er structurele componenten worden vernietigd. Een reconstructie was dus snel mogelijk.
Rondom de explosieve gebouwen werden ongeveer 5 meter hoge muren gebouwd vanaf de uitgraving van het productiegebouw. De wallen werden vervolgens met de bovengrond ingegoten en geplant met het oog op camouflage. In het geval van een explosie werd de drukgolf naar boven afgebogen. Dit zou de schade aan aangrenzende gebouwen moeten voorkomen of op zijn minst beperken.
Alle gebouwen waren genummerd in drie cijfers. Waar 300 nummers werden toegewezen aan de productiefaciliteiten en zuuropslag, 400 genummerde woon- en wasserijgebouwen, 500 energieleverings gebouwen, werkplaatsen en magazijnen en 900 nummers voor de speciale gebouwen. Dit type groepsidentificatie was hetzelfde voor alle andere TNT-fabrieken, zodat werknemers snel hun weg konden vinden bij het verhuizen van de ene naar de andere fabriek.
Verdeeld op de site waren verschillende schuilplaatsen in de vorm van betonnen buizen, die verzonken in de grond. De betondikte van de buizen was slechts 15 cm. Bij bomaanslagen was hier alleen een splinterbescherming. Bij het ontploffen van een bom in de directe omgeving waren deze ruimtes niet effectief. Hun primaire doel was de bescherming van de productie met explosiegevaar.
Camouflage
De camouflage tegen vijandelijke luchtverkenning was erg belangrijk. Het fabrieksterrein was van buitenaf bijna onzichtbaar (nu nog). De meeste daken van de gebouwen waren ontworpen als gekartelde platte daken, voorzien van grond en – evenals de rest van het fabrieksterrein – dicht beplant (dennenbomen). De gekartelde vorm maakte het moeilijk om het uit de lucht te lokaliseren, vooral met schaduwen. Voor de vergroening waren fabriekstuinders en bosbouwers verantwoordelijk. Binnenplaatsen en grotere open ruimtes waren bedekt met camouflagenetten. Bomen mochten niet worden geveld. Voor de herbeplanting werden alleen groenblijvende bomen gebruikt, zodat de camouflage tijdens de wintermaanden gehandhaafd bleef.
Het ketelhuis met drie verdiepingen met zijn twee schoorstenen was geaard en geplant op de bovenverdieping om het moeilijk te maken om het uit de lucht te identificeren. Het vervoer van grondstoffen en eindproducten per spoor of vrachtwagen vond voornamelijk in het donker plaats.
Het hele fabrieksterrein werd omringd door een hek van 2 meter hoog met prikkeldraadkroon en werd 24 uur per dag bewaakt.
Werknemers/Dwangarbeiders
Naarmate meer en meer Duitse mannen in de loop van de oorlog van de fabriek naar het front werden verplaatst, werden hun banen – zoals overal in de Duitse oorlogseconomie – vervangen door Duitse vrouwen en vrijwilligers of geworven buitenlanders uit bezette landen. Toen ze in het verdere verloop van de oorlog niet naar huis terugkeerden of Duitsland voortijdig en “illegaal” verlieten, werden ook krijgsgevangenen en dwangarbeiders gebruikt. Volgens de NAZI-doctrine waren de Oosterse arbeiders, vooral de Russen, op de een of andere manier slechter af dan westerse arbeiders, en werden ze in de eerste plaats belast met het zwaarste, gevaarlijkste en meest ongezonde werk in de fabriek. Velen van hen stierven op zeer jonge leeftijd aan ziekte en ondervoeding, omdat de voedselrantsoenen die aan hen waren toegewezen niet voldeden aan het vereiste caloriebudget en ze ook onvoldoende medische zorg ontvingen. In de loop van de oorlog werd het algemeen erger voor iedereen. Tegen het einde van 1944 was het aandeel buitenlandse werknemers meer dan 50%. Sleutelposities bleven echter altijd in Duitse handen.
VS Luchtaanvallen
Aan het begin van de oorlog was het moeilijk voor de Britten en later Amerikanen om te bombarderen. De geallieerde vliegvelden waren te ver van het binnenland van het Reich en de Duitse luchtverdediging was intact en erg goed. Dit veranderde na de invasie van de geallieerden op 06.06.1944 in Normandië in Frankrijk. Goed verstopte en werkende vliegvelden waren zeer verzwakt.
Het camouflage systeem tegen luchtverkenning en bombardementen, was ook verzwakt door de grote explosie van nitrering op 6 juni 1944, in toenemende mate beperkt (toevallig op de dag van de invasie in Frankrijk D-day!)
Met gemak kon het bommenwerper squadron van de 8e USAAF, op 7 oktober 1944 vanuit het westen, over de Brocken komen en bombarderen, om 12.30 uur bombardeerde zij tien minuten lang met 129 B-24 bommenwerpers, 1.743 bommen werden gedropt, waarvan 493 stuks op het fabrieksterrein vielen. Hierdoor waren 70 gebouwen beschadigd of vernietigd. Ten minste 88 mensen – meeste dwangarbeiders – werden gedood. Buiten de fabriek, omdat de meerderheid van de bommen op een werkkamp viel. Het verlies factor in de fabriek was dan ook relatief laag omdat de 7 oktober 1944, een zaterdag was en er geen werk werd gedaan vanwege gebrek aan grondstoffen in de fabriek. Als gevolg hiervan was de nitraatkessel leeg, zodat er geen explosie plaatsvond .
Op het fabrieksterrein zijn nog steeds veel ongevulde bomkraters zichtbaar.
De productie van TNT kon pas na het einde van de oorlog worden gestart, voornamelijk als gevolg van de verstoorde pijpleidinginfrastructuur. Tot aan de bezetting van de fabriek door het Amerikaanse leger in april 1945, ging het vullen van bommen, granaten en rookbom productie met ongeveer 500 werknemers gewoon door.
Hieronder een impressie van het Werschützgebaude nr: 563. Vrijwel geheel intact binnen-en-buiten. Op de foto’s is te zien hoe het er nog steeds binnen uitziet, sinds 1945.
| slachtoffer van bomaanval 7.10.1944 7 russische Dwangsarbeiders | 42 Russische Dwangsarbeiders (vrouwen) (alphabetisch) |
| Wasili Egerosw Leonid Heseler Jakob Karabanjew Ljübow Kopez Iwan Kowalenko Iwan Motafschuk Wladimir Radugin | Pascha Alnikowa Alexandra Anischtschenko Marfa Barabasch Klauwa Besmertna Marija Bublik Efrosinja Burakowa, Odizinschka Dobnia Maria Elisewkina Katarina Fedortschenko, Wera Fedorowa Marija Fedotschuk Nadija Gordienko Anastasie Hajworonskaja Pascha Horkawa Afina Jefemiadia Anastasia Jeni Anna Kochanowskaja Maria Kosakowa Paraska Kriwolaczink Warka Kuteluk Maria Lelukowa Tatjana Lomonosowa Marija Lukjanenko Alexandra Malawkina Anna Minjurna Marfa Mirischnizienko Wera Mustawa Klawa Nedeewa Emelja Ometschuk Olga Osipschuk Orina Owczarenko Vera Pawlikowa Olga Rjasanzewa Valentina Rogowa Schenja Schetirina Nina Schischkina Lida Sibina Maria Swyridenko Vera Timochina Polina Timoschenko Anna Tschumatschenko Maria Zuk |
Bron: .morrsiedelsbrunn, Wikipedia
Sonja van den Ende Redacteur van DEVEND.ONLINE – Geopolitical news about Russia, the Donbass and the Middle-East TELEGRAM: https://t.me/devendonline en Freesuriyah.eu Sonja is een onafhankelijke journaliste uit Nederland die onder meer heeft geschreven over Syrië, het Midden-Oosten en Rusland. Ze schrijft voor verschillende nieuws sites, kranten en studeerde onder andere studies journalistiek en Engels (BA) een studie in Global Media, War and Technology! Gevestigd in Moskou, Rusland.
X (Twitter) : sonja van den ende (@SonjaEnde) / Twitter
*PayPal donaties zijn niet meer mogelijk, PayPal heeft de rekening van deze website gesloten, als je een donatie wilt doen neem dan contact op met: sonjavandenende@gmail.com. Bedankt!
4 thoughts on “Voormalige nazi-explosievenfabriek, codenaam “Werk Tanne” staat nog overeind”